Het boek
‘De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst verscheen in 2006 en heeft belangrijke prijzen gewonnen. Later is het verfilmd, met de komische poster van naakte mannen op de fiets.’
Waar gaat het over?
‘Het is een roman over een jongen die opgroeit in een achterstandsmilieu. Alles zit tegen. Alcohol, gokken en geldproblemen beheersen het dagelijks leven. Het is schrijnend, maar met veel humor beschreven. Ondanks alles ontdekt de jongen zijn talent: schrijven. Dat helpt hem om overeind te blijven en zich te ontworstelen aan zijn milieu.’
Voor wie raadt u dit boek aan en waarom?
‘Voor mensen met een depressie. Wie depressief is en misschien al sinds z’n kindertijd veel tegenslagen heeft ervaren, ziet geen licht meer aan het eind van de tunnel. Hij of zij valt ten prooi aan wat deskundigen de cognitieve triade noemen: de wereld is een tranendal, de toekomst is hopeloos en zelf ben ik niets waard. Uit zo’n tunnel kun je je maar moeilijk bevrijden. Een boek kan daarbij helpen. Ik geef geregeld leestips aan patiënten, al zijn die niet aan iedereen besteed.’
‘Een boek als De helaasheid der dingen kan je wereld in een nieuw licht plaatsen. In het algemeen kun je zeggen dat de manier waarop je naar je situatie kijkt, je leven positief of negatief beïnvloedt. De hoofdpersoon bekijkt zijn bedroevende omstandigheden door een roze bril en ziet er de humor van in. Dat kan je eigen malaise relativeren en je een zetje in de rug geven.’
‘Het hoofdpersonage beschikt, mede door zijn talent, over veel veerkracht. Dat kan je aan het denken zetten over je eigen veerkracht. We hebben die allemaal, maar je moet die kracht wel eerst leren kennen. Hoeveel tegenslag kun je aan? Een beetje tegenslag op jonge leeftijd is nodig. Net zoals een kleine portie van een virus nodig is om immuniteit op te bouwen. Maar het gaat uiteindelijk om de balans tussen tegenslagen en veerkracht.’
‘Wat ik ook mooi vind in het boek, is de compassie die de jongen voelt voor zijn familie en al die andere figuren die in het milieu blijven hangen en daar ziek van worden. Hij veroordeelt hen niet. Hij begrijpt hen zelfs, ziet de voordelen van hun keuze: de broederschap, de warmte, de zorg die ze voor elkaar koesteren. Ik ken veel patiënten die uiterst rancuneus zijn tegenover hun eigen verleden. Ze hadden niet de vader of moeder die ze zich zouden wensen. Maar als je in het verleden blijft hangen, dan kom je die tunnel niet meer uit. Dan blijft de negativiteit overheersen, terwijl je die net als het hoofdpersonage zou moeten overstijgen. Ondanks alle tegenslagen kun je zo toch een sterker mens worden.
Caroline Braet is hoogleraar klinische ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit Gent.
