Volgens Truuske de Bock, hoogleraar Oncologische Epidemiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, is deze toename grotendeels te verklaren doordat we steeds ouder worden. “Kanker is vooral een ziekte van ouderdom, dus hoe ouder we worden, hoe meer mensen kanker krijgen.”
Op dit moment is een derde van de nieuwe kankerpatiënten 75 jaar of ouder. KWF Kankerbestrijding laat weten dat het aantal kankerpatiënten zal blijven toenemen als daar vanuit de gezondheidszorg niets aan wordt gedaan. KWF wijst niet alleen de vergrijzing aan als oorzaak, maar richt zich ook op het belang van een gezonde levensstijl.
De effecten van veel zonnen en roken
Opvallend is dat kanker in Nederland vaker voorkomt dan in de meeste andere landen binnen de Europese Unie. Alleen in Ierland en Denemarken komt de ziekte vaker voor. Naast darmkanker en melanomen, komt ook borstkanker veel voor. Dat is niet alleen te wijten aan andere leefgewoonten, maar ook aan genetische kenmerken.
In de jaren zestig en zeventig zijn we maatschappelijk gezien meer gaan roken, daar zien we nu de effecten van.
“In de jaren zestig en zeventig zijn we maatschappelijk gezien meer gaan roken, daar zien we nu de effecten van”, zegt Thijs Merkx, bestuursvoorzitter bij het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). “Verschillende kankers kunnen worden veroorzaakt door roken. Niet alleen longkanker, maar ook hoofd-halskanker, slokdarmkanker, nierkanker en blaaskanker.”
Ook lagen we meer in de zon en onder de zonnebank. Een lichte huid is in Nederland het meest voorkomende huidtype. Dat, in combinatie met het zongedrag van veel Nederlanders, zou kunnen verklaren waarom melanomen veel voorkomen. “Vroeger was het een statussymbool als je een lichte huid had; dat betekende dat je niet op het land hoefde te werken. Tegenwoordig vinden we een zongebruinde huid blijkbaar mooi.”
Het belang van vroege opsporing
Wat kunnen we doen om een verdere stijging van kanker te voorkomen? “Het is niet genoeg om te zeggen: stop met roken en overdadig zonnen”, zegt Merkx. “We moeten meer aandacht aan preventie en vroege opsporing besteden en daarnaast de waarde van bevolkingsonderzoeken blijven benadrukken.”
Om het belang van vroege opsporing te benadrukken: de nazorg kan zo klein mogelijk worden gehouden als we de kanker vroeg opsporen.
De bestuursvoorzitter zegt dat het behandelen van kanker makkelijker gaat als de ziekte in een vroeg stadium wordt opgespoord. “Om een beeld te schetsen van de ernst van de situatie: in 2021 kregen we er 124.000 nieuwe patiënten bij. Gaat dat zo door, dan tellen we in 2032 ongeveer 165.000 nieuwe patiënten. Daarnaast is ook zorg voor ex-patiënten nodig. In 2021 waren dat er 800.000, in 2030 zullen dat er meer dan een miljoen zijn.”
Al deze mensen, zowel patiënten als ex-patienten, hebben langdurige zorg nodig. Merkx: “Naast de kwaliteit van de reguliere zorg wordt daarom ook goede nazorg steeds belangrijker. En om het belang van vroege opsporing nog eens te benadrukken: die nazorg kan zo klein mogelijk worden gehouden als we de kanker vroeg opsporen.”
Een gezamenlijke aanpak kan groei voorkomen
Om wat betreft de aanpak van kanker landelijk gezien op één lijn te komen, is door KWF Kankerbestrijding, IKNL en de Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntenorganisaties een landelijk actieplan opgesteld. De gedachte is dat een gezamenlijke aanpak helpt om de krachten te bundelen op het gebied van preventie, behandeling, andere zorg en de bijkomende uitdagingen.
Zelf kunnen we de zon mijden en goed zonnebrand smeren, maar ook stoppen met roken en minder alcohol drinken.
Daarnaast kan het helpen om zelf bepaalde risicofactoren uit te sluiten. “Dat kunnen we doen door zo lang mogelijk gezond te blijven”, legt De Bock uit. “Bijvoorbeeld door de zon zoveel mogelijk te mijden of door goed zonnebrand te smeren, maar ook door te stoppen met roken en minder alcohol te drinken.”
Soms heb je pech
De Bock zegt ook dat we het belang van voldoende bewegen en gezond eten niet moeten onderschatten. “Net als het risico van te veel zitten. Al deze leefstijlfactoren kunnen ertoe bijdragen dat we langer en gezonder leven, en dus minder kans op kanker hebben.”
Belangrijk om te vermelden is dat kanker niet te allen tijde te voorkomen is door een gezonde levensstijl. “Sommige mensen krijgen toch kanker op jongere leeftijd. Het kan zijn dat het in de familie zit, het kan ook zijn dat iemand pech heeft. Niet iedereen heeft het geluk om gezond oud te worden.”
Dit artikel is eerder op NU.nl verschenen en is op 2 oktober 2023 aangepast aan de actualiteit.
“Travel enthusiast. Alcohol lover. Friendly entrepreneur. Coffeeaholic. Award-winning writer.”