Gone are the days when we laughed or whispered the word menopause, says gynecologist and hormone expert Barbara Haveneth. Taboo is gone now. But do women know enough about their bodies and what help is available for complaints? Here’s what you need to know about moving.
Alle vrouwen moeten door de overgang, die eindigt met de menopauze, oftewel de allerlaatste menstruatie. Het overgrote deel voelt van alles in deze periode, die tien jaar kan duren.
Als jouw genetisch bepaalde voorraad eitjes op is rond je 45e, kun je op 35-jarige leeftijd al klachten krijgen, al heb je dan nog een cyclus. Dat vinden we vaak jong, en daarom wordt er weinig aan de bel getrokken bij vroege overgangsklachten.
Dat was voor de organisatoren van de Week van de Overgang, die op dit moment bezig is, reden om te kiezen voor het thema Als je weet hoe het zit, kun je er wat mee doen.
“Veel mensen denken dat de overgang begint rond je 50e of zelfs 60e. Maar als je rond de 40, 45 jaar bent, zit je vrijwel zeker in de overgang. Het is goed om dat te weten. Dan kun je je klachten aanpakken en als dat nodig is hulp zoeken”, zeggen zij.
Dit gebeurt er in het lichaam als de overgang intreedt
Onze eierstokken zitten bij de geboorte barstensvol eitjes, vertelt Barbara Havenith. Zij is als gynaecoloog werkzaam bij de Hormoonpoli, een praktijk voor integrale geneeskunde in Haarlem en Boxmeer.
Het overgrote deel van die eitjes komt niet tot rijping, maar heeft als taak de eierstokken te ondersteunen bij de productie van het hormoon progesteron. Omdat de eicelvoorraad steeds leger raakt naarmate we ouder worden, wordt er steeds minder progesteron aangemaakt.
Huisartsen én vrouwen leggen de oorzaak van klachten bij hun eigen gedrag of omgeving, en niet bij de overgang.
De vrouwen in Haveniths spreekkamer zijn vaak tussen de 39 en 42 jaar oud. Ze ervaren klachten als snel geagiteerd zijn, een down of depressief gevoel en emoties die alle kanten op schieten, maar ook lichamelijke klachten als een opgeblazen gevoel, hoofdpijn en buikpijn.
“Vrouwen zelf én de huisarts denken hierbij niet altijd aan de overgang. Maar onze eierstokken gaan veel minder lang mee dan wijzelf. Je bent pás 40, maar je eierstokken zijn ál 40.”
Geen burn-out, maar overgang
Wie in de overgang zit, begint de effecten van een scheve balans in de hormonen oestradiol en progesteron te voelen. “Door het progesterontekort slapen vrouwen slechter en zijn ze minder zen. Het geslachtshormoon progesteron is ook een neurotransmitter die de stemming in je brein beïnvloedt.”
Het is niet zo gek dat vrouwen op een bepaald moment door hun hoeven zakken, zegt Havenith. “Vrouwen van begin veertig hebben vaak nog redelijk jonge kinderen. Ze werken, ze hebben duizend dingen te doen en te regelen, een belangrijk deel van hun lichaam werkt niet meer goed en ze bloeden soms heviger, met bloedarmoede tot gevolg.”
Vrouwen merken na de menopauze dat ze zichzelf meer op de eerste plek zetten en denken: doen jullie het nu maar zelf.
En dan gaat het niet meer en krijgen ze onterecht de diagnose burn-out. Zelf leggen ze de oorzaak ook bij hun eigen gedrag of omgeving, en niet bij de overgang.
Daar komt bij dat chronische stress de klachten sterk verergert. “Bij chronische stress maak je cortisol aan, een hormoon dat erg lijkt op progesteron. Cortisol neemt de plek van progesteron in. Deze vrouwen ervaren enorm veel klachten.”
Oplossingen voor overgangsklachten
In de geneeskunde neigt men naar een one size fits all-oplossing, zegt de hormoondeskundige. “Vrouwen die ‘uit hun doen’ zijn wordt vaak de pil voorgeschreven. Dat kan helpen omdat je daarmee de lichaamseigen hormonen overrulet, maar toch is het best een bijzondere oplossing.”
Ook kan de huisarts hormoontherapie voorschrijven. “Daarbij wordt het tekort aangevuld met lichaamsidentiek progesteron. Dat is een hele goede oplossing, maar niet voor vrouwen die ook nog anticonceptie nodig hebben.”
Het hormoonspiraal wordt ook vaak voorgeschreven. Voor vrouwen die geen hormonen willen, zijn er ook kruiden. “Een daarvan is goed onderzocht: monnikspeper. Dat werkt, hoewel niet zo goed als een pil progesteron.”
Wat je als vrouw (of mens met baarmoeder) moet weten als je de veertig nadert
- De leeftijd waarop jouw eicelvoorraad op is, is genetisch bepaald. De leeftijd van je moeder is vaak leidend. Vraag je moeder dus eens hoe oud zij was.
- Oplossingen voor hormoongerelateerde klachten vinden we deels in leefstijl, zegt Havenith. “Denk aan onbewerkt voedsel eten, niet roken, bewegen, goede omgang met stress, geen alcohol en goed slapen. Het hebben van een doel kunnen we hierin niet vergeten. Dat helpt vrouwen enorm in het voorkomen van psychische klachten.”
- De overgang is niet alleen kommer en kwel. Je maakt minder oestradiol aan, en dat heeft effect op hoe je in het leven staat. Oestradiol is een zorghormoon. Vrouwen doen vaak van alles voor iedereen, zegt Havenith. Dat kunnen ze goed. Dat gedrag is deels aangeleerd, zegt zij, en toch merken vrouwen na de menopauze dat ze zichzelf meer op de eerste plek zetten en denken: doen jullie het nu maar zelf. Dat kan een bevrijdend en sterk gevoel geven.
- Overgangsproof, het kennisplatform over de overgang, stelde een vragenlijst op. Hiermee kun je kijken in welke mate je nu overgangsklachten ervaart, en daarmee naar de huisarts.
“Travel enthusiast. Alcohol lover. Friendly entrepreneur. Coffeeaholic. Award-winning writer.”